Historia Kościoła na Ukrainie przez całe wieki
była ściśle związane z Polską, jako że zachodnie obwody
dzisiejszej Ukrainy, to dawne polskie Kresy.
Po II wojnie światowej i po zmianie granic, na terenie
sowieckiej Ukrainy znalazły się: większa część archidiecezji
lwowskiej oraz diecezja kamieniecko-podolska i łucka. Wszystkie
one przez niemal cały okres sowiecki nie miały swoich biskupów.
Posługę duszpasterską w nielicznych kościołach, które jeszcze
tam działały, pełnili częściowo księża, którzy pozostali tam
jeszcze
z czasów przedwojennych, częściowo zaś nieliczni absolwenci
jedynego w czasach sowieckich
seminarium duchownego w Rydze, które mogło wysyłać swych
neoprezbiterów do parafii w całym ówczesnym ZSRR (drugie
seminarium – w Kownie – obsługiwało Kościół na Litwie
i częściowo na Białorusi – tam, dokąd rozciągała się w swym
przedwojennych granicach archidiecezja wileńska). Z rzadka i
nielegalnie w sowieckiej Ukrainie pojawiali się także
księża z Polski.
Sytuacja Kościoła na Ukrainie zaczęła się zmieniać pod koniec
lat osiemdziesiątych.
W 1991 roku papież Jan Paweł II mianował Księdza Biskupa Mariana
Jaworskiego pierwszym po wojnie arcybiskupem metropolitą
lwowskim obrządku łacińskiego. W 2001 roku Papież włączył tego
hierarchę w skład Kolegium Kardynalskiego wraz z ówczesnym
greckokatolickim arcybiskupem większym Lwowa Lubomyrem Huzarem.
W następnych latach powstało kilka nowych diecezji i dziś
Kościół rzymskokatolicki na Ukrainie tworzy jedną metropolię z
siedzibą we Lwowie, złożoną z archidiecezji lwowskiej oraz 6
diecezji: charkowsko-zaporoskiej, kamienieckopodolskiej,
kijowsko-żytomierskiej, łuckiej, mukaczewskiej i
odesko-symferopolskiej. Konferencja Biskupów Ukrainy, której
od 2008 roku przewodniczy metropolita lwowski Ksiądz Arcybiskup
Mieczysław Mokrzycki, liczy obecnie 13 członków (w tym dwóch
arcybiskupów). Do liczby tej należy dodać
4 biskupów-seniorów, w tym Księdza Kardynała Mariana
Jaworskiego.
Ukraina jest jedynym krajem w Europie, w którym większość
katolików stanowią wierni obrządku wschodniego: na ok. milion
wyznawców obrządku łacińskiego przypada tam ponad
5 milionów grekokatolików (nie wszyscy oni żyją na Ukrainie,
gdyż Ukraiński Kościół Grekokatolicki zalicza do swych członków
również wiernych mieszkających za granicą). Kościół
Grekokatolicki, który w 1946 roku został zdelegalizowany przez
władze komunistyczne, a jego wyznawców wcielono siłą do
Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego, odrodził się na początku lat
dziewięćdziesiątych i ma najwięcej wiernych na zachodzie
Ukrainy. Stolicą Arcybiskupstwa większego początkowo był Lwów
(do 1991 roku w rzeczywistości - Rzym), a od
2004 roku jest Kijów. Na Ukrainie obecnie są 4 metropolie
Kościoła Grekokatolickiego,
5 eparchii (diecezji) i 3 egzarchaty arcybiskupie. Ponadto jest
jedna eparchia podlegająca bezpośrednio Stolicy Apostolskiej.
Arcybiskupem większym Kijowa od 2011 roku jest 43-letni Ksiądz
Arcybiskup Światosław Szewczuk. Na Ukrainie jest obecnie 20
biskupów greckokatolickich (w tym 4 emerytowanych, wśród nich 1
kardynał).
Na Ukrainie istnieje także formalnie Archidiecezja Lwowska
Ormiańskiego Kościoła Katolickiego, która jednak od 1938 roku
jest nie obsadzona, a tamtejszą katedrę przejął Ormiański
Kościół Apostolski (niezależny od Watykanu).
opr.